Mother`s inside story

Wydawnictwo: Harper Collins

Jakiś czas temu na grupie miłośników ilustracji trafiłam na stronę z serii o kotce Mog. Tekst brzmiał mniej więcej tak (tłumaczenie własne): Mog była zmęczona. Śmiertelnie zmęczona. Jej głowa była śmiertelnie zmęczona. Jej łapy były śmiertelnie zmęczone. Nawet jej ogon był śmiertelnie zmęczony. Pomyślała: “Chcę zasnąć na wieki”. I tak uczyniła. Ale odrobina niej pozostała na jawie, żeby zobaczyć, co się będzie działo dalej.”

Ten fragment to kwintesencja serii książek o Mog – opowiedzianych w lekkim tonie, choć mówiących czasem o cięższych sprawach; odrobinę dziwacznych, z narracją podszytą ludzkim tłumaczeniem typowo kocich zachowań, choć oczywiście udającą mentalność daleką od tej należącej do dorosłego człowieka. Od razu zaznaczę, że nie wszystkie pozycje lubię, ale jedna mnie rozczuliła (Mog and Bunny), a reszta pomaga mi rozmawiać z trzyipółletnim synem i sprawdzać, co on tak naprawdę rozumie. Jak mi w tym pomaga Judith Kerr? W swoich opowieściach najczęściej dopełnia tekstem rysunki, zamiast opisywać, co się na nich znajduje – a to sprawia, że część znaczeń zawisa pomiędzy tym, co mój syn widzi, a tym, co słyszy. I tu mogę wyłapywać problemy, które są oczywiście całkowicie normalne na tym etapie rozwoju – ale fajnie, że jestem w stanie je dostrzec i starać się dzięki temu je rozwiązywać na bieżąco.

Sama bohaterka, jak to kotki, bywa uparta, zapominalska, egocentryczna – zupełnie jak małe dziecko, które jeszcze nie jest gotowe na pełnię empatii i często też nie wie do końca, co się wokół niego dzieje. Uwrażliwia więc rodzica na perspektywę kilkulatka, stając się przy okazji lekturą międzypokoleniową, że tak niezgrabnie zażartuję…

Książki o Mog czasem mogą nas irytować mentalnością z lat pięćdziesiątych albo zaskakiwać przedstawieniem wątpliwych wyobrażeń o świecie (w Mog and the Baby półtoraroczne dziecko znajdujące się tymczasowo pod opieką rodziny Thomasów wybiega na ulicę wprost pod koła nadjeżdżającego samochodu i jest to traktowane jako wina nierozsądnego dziecka, a nie opiekuna), ale nadal przemawiają do dzieci, a lektura wybranych pozycji z serii okaże się wartościowa przy odrobinie wysiłku ze strony rodzica.

Norbert Landa, Tim Warnes (i.)

Little Tiger Press , wydawnictwo z CD

Niepozorna opowieść o zwierzętach, które ratują zaprzyjaźnioną kaczkę przed potworem spod łóżka. Skąd wiemy, że jest tam potwór? Kaczka słyszy ciche pochrapywanie, ale, przedstawiając źródło swojego niepokoju śwince, dodaje coś tam od siebie… I tak każdy, kto zetknie się z opowieścią, czuje się w obowiązku ubarwić ją słuchaczom, dorzucając kolejny przerażający dźwięk. W końcu zebrana grupka zwierząt udaje się schwytać potwora, który, jak się na pewno domyśliliście, okazuje się małą myszką.

O, tak, strach ma wielkie oczy, szczególnie gdy leżymy w łóżku. Także morał sam w sobie jest godny pochwały – kto nie miał bowiem jeszcze do czynienia z listą osobliwych zagrożeń czyhających na zasypiające dziecko, temu serdecznie gratuluję. Co jest jednak dodatkowo ujmujące to fakt, że zwierzęta wspólnie napędzają sobie stracha, a potem wspólnie zdają sobie sprawę z popełnionego błędu, który kwitują śmiechem. To taka subtelna podpowiedź, że krytyczne myślenie przydaje się szczególnie, gdy działamy w grupie; że wyobraźnia może nas zaprowadzić na manowce; że czasem mijamy się z prawdą całkowicie niezamierzenie; no i że gdy popełnimy głupstwo, co tam, trzeba się z siebie śmiać.

Bardzo mi się podoba warstwa ilustracyjna tej książki. Rysunki współtworzą opowieść, dzięki czemu nie ma żmudnych przejść między wydarzeniami, a wszystko czyta się jak komiks. Komiksowe jest też dzielenie okienek, dzięki czemu na jednej stronie widzimy, jak niedźwiedź ze świnką biegną i wołają do wilka, wilk zajęty czymś innym zauważa ich, a potem cała trójka prowadzi konwersację. Same zwierzęta są bardzo ekspresyjne – widzimy, jak zmieniają się ich miny, ale też postawa ciała. Tło ginie, gdzie nie jest potrzebne, ale w scenach mniej dramatycznych daje na czym zawiesić oko. Najciekawszym rozwiązaniem, za którym zwykle nie przepadam, jest zabawa typografią. Tym razem wyróżnienie zdaje jednak egzamin, bo czcionki naśladują dźwięki, które rzekomo wydaje potwór, a jako że refren dźwięków powtarza się przez całą opowieść, rodzic może wskazywać na np. pierwsze literki onomatopej i w ten sposób wprowadzać dziecku czytanie.

Wydawnictwo: Puffin Books (Penguin)

Chłopiec opowiada tacie, jak wyglądałoby auto, gdyby to on je zaprojektował… Dobre opowieści mają to do siebie, że wystarczy jedno zdanie, aby rozpalić naszą wyobraźnię. Już widzisz ten samochód, prawda? Z basenem, barem z przekąskami, robotem, który zastępuje kierowcę. Ale że tylko po drogach ma szusować? Niech to będzie amfibia, i łódź podwodna, i samolot! I żeby nie smrodził… i niech chroni przed kraksami!

Tak, jest to pochwała niczym niespętanej dziecięcej wyobraźni, w dodatku bardzo przyjemnie zilustrowana w charakterystycznym stylu Van Dusena i zgrabnie złożona z prościutko wierszowanych linijek (którym niestety sporadycznie ucieka rytm). Ale to, co mnie zachwyca, to przemycenie początku procesu projektowania: etapu szukania inspiracji, szkicowania z różnych perspektyw, odrzucania nieudanych pomysłów, wyodrębniania rzeczy, które chce się zachować w kolejnej wersji. Ja się tego procesu uczyłam dopiero po studiach, u Karla T. Ulricha (polecam choćby jego książki, jeśli nie uda się Ci załapać na kurs), a tu zaledwie kilkulatek zyskuje część tej wiedzy, bawiąc się przy tym w najlepsze (miny ojca, który uczestniczy w pokazie wyobrażonego auta – bezcenne).

Zamysł jest na tyle świetny, że Van Dusen napisał kilka wersji tej historii: także o budowie domu i szkoły. Każdy może więc kierować się zainteresowaniami dziecka przy wyborze tytułu. Nie polecałabym jednak kupowania kompletu książek – w mojej ocenie takie „ćwiczenie” z tworzenia różnych wersji tej samej opowieści cieszy bardziej autora niż czytelnika.

Wydawnictwo: Caterpillar Books

Jedyna wyszukiwanka, którą pamiętam z dzieciństwa, to animowana wersja książek Martina Handforda Where’s Wally? (Waldo w USA). Przygody ubranego w biało-czerwone paski Wally’ego przerywano planszą, na której należało szybko go odnaleźć. Tykający w tle zegar przypominał o nieubłaganie upływającym czasie. Frajda była na tyle duża, że nie zdziwiło mnie, gdy z biegiem czasu pojawiły się w podobnej formule gry dla dorosłych. To przecież czysta rozrywka, chyba że z wyszukiwanek korzysta się w celach językowych – wówczas stają się czymś więcej.

Przykładem takiej wyszukiwanki z wartością dodaną jest książeczka Solisa. O ile nie jestem zagorzałą fanką stylu, w jaki ten rysownik buduje duże plansze, to muszę przyznać, że moje zafascynowane budowlanką dziecko te rozkładówki wprost uwielbia. Mnie podoba się co innego: poczucie humoru oraz dodanie do obrazków opisów postaci, zwierząt lub rzeczy, które mamy odnaleźć.  Naszym zadaniem będzie zlokalizować m.in. kurę, która przechodzi przez jezdnię (i tak, pojawia się przy niej pytanie: dlaczego?), miecz, który utkwił w zastygłym cemencie (ale zamiast króla Artura próbuje go wybrać budowlaniec), a nawet nesting plans, które w tym wydaniu są planami domu wciśniętymi w ptasie gniazdo. Na rysunkach zauważymy też np. śpiewającego budowlańca tańczącego na podobieństwo Gene’a Kelly’ego w deszczowej piosence.